“Thói quen sống xanh không còn là lựa chọn mà là điều bắt buộc”

Thế giới đang bước vào thời kỳ nóng hơn, khô hơn và cực đoan hơn. Việt Nam, theo Ngân hàng Thế giới, là một trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu. Nhiệt độ trung bình năm 2025 dự kiến cao hơn 1,7°C so với giai đoạn 1980-2000. Đồng bằng sông Cửu Long, nơi sản xuất 50% lượng lúa gạo Việt Nam, đang đối mặt với xâm nhập mặn tăng 40% chỉ trong một thập kỷ.

Theo Viện Nghiên cứu Stockholm (SRC), nhân loại đã vượt qua 7 trong 9 “ngưỡng an toàn hành tinh”. Gồm khí hậu, đa dạng sinh học, nước ngọt, ô nhiễm nitơ-phốt-pho, sử dụng đất, hóa chất, và hạt vi nhựa. Nếu chạm ngưỡng thứ 9 (khí hậu mất kiểm soát), Trái Đất sẽ không thể tự phục hồi. Và tin xấu là Việt Nam đang tiến sát nhóm “quá tải sinh thái”. Theo Global Footprint Network, trung bình người Việt tiêu thụ tài nguyên tương đương 1,5 lần khả năng tái tạo của quốc gia. Vì vậy, thói quen sống xanh không còn là khẩu hiệu “cho vui” nữa, mà là chiến lược sinh tồn.

Vậy “Sống xanh” là gì?

“Sống xanh” không chỉ là trồng cây, ăn chay, hay tái chế. Nó là cách sống có ý thức, nhằm giảm tác động tiêu cực lên môi trường và xã hội thông qua:

• Tiêu dùng có trách nhiệm: chọn mua sản phẩm thân thiện môi trường, ưu tiên thương hiệu bền vững.
• Tiết kiệm năng lượng & tài nguyên: điện, nước, nhiên liệu.
• Tôn trọng tự nhiên: bảo vệ đa dạng sinh học, giảm chất thải, sử dụng lâu dài.
• Sống cân bằng: ăn uống, vận động, và tinh thần gắn với thiên nhiên.

Không ai có thể “hoàn hảo xanh”, nhưng ai cũng có thể “xanh hơn hôm qua”

7 Thói quen sống xanh bắt đầu từ bây giờ

Việt Nam đã vượt 7/9 giới hạn chịu đựng sinh thái toàn cầu. Thói quen nhỏ dẫn đến hành động lớn. 7 thói quen sống xanh sau sẽ góp phần giảm sức ép lên hành tinh của chúng ta

1. Mang theo bình nước và túi vải

Mỗi ngày, Việt Nam thải ra 30.000 – 35.000 tấn rác nhựa. Trong đó khoảng 70% không được tái chế (theo Bộ TN&MT, 2024). Phần lớn đến từ túi ni-lông, chai nhựa và hộp đựng thức ăn dùng một lần. Thay vì “chờ hệ thống xử lý”, bạn có thể cắt nguồn rác từ đầu bằng cách:

• Dùng bình nước cá nhân thay chai nhựa.
• Mang túi vải khi đi siêu thị, chợ.
• Mua sản phẩm đóng gói giấy hoặc thủy tinh.

Một người Việt dùng bình nước cá nhân có thể giảm trung bình 360 chai nhựa/năm. Nếu 1 triệu người làm điều đó, ta sẽ giảm trên 12.000 tấn rác nhựa. Tương đương hơn 1.000 xe tải chở rác.

2. Tiết kiệm năng lượng

Việt Nam tiêu thụ điện năng tăng trung bình 8–10%/năm. Một trong những tốc độ cao nhất châu Á. Trong đó, hơn 40% đến từ hộ gia đình. Sống xanh bắt đầu bằng nhận thức rằng điện = phát thải CO₂. Ví dụ: 1 kWh điện từ nguồn than tương đương 0,9 kg CO₂. Nếu bạn giảm 30 kWh/tháng (bằng việc tắt thiết bị chờ điện, chuyển sang đèn LED). Bạn đang giúp giảm hơn 320 kg CO₂/năm, tương đương 10 cây xanh trưởng thành hấp thụ.

Cách thực hành:

• Giữ nhiệt độ máy lạnh ở mức 26–27°C.
• Sử dụng máy giặt nước lạnh.
• Tắt thiết bị khỏi ổ cắm khi không sử dụng.
• Lắp tấm pin năng lượng mặt trời mini nếu có điều kiện.

3. Ưu tiên phương tiện xanh

Theo Bộ GTVT, xe máy tại Việt Nam phát thải hơn 80% lượng khí CO₂ đô thị. Hà Nội và TP.HCM đang có nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt tiêu chuẩn WHO gấp 4–5 lần. Đi bộ, đi xe đạp, dùng phương tiện công cộng hoặc chia sẻ xe điện là cách giảm dấu chân carbon. Một người thay 10 chuyến xe máy bằng xe buýt/tháng giúp giảm ~90 kg CO₂/năm.

Những thói quen nhỏ như:

• Chọn 1–2 ngày/tuần không dùng xe máy.
• Dùng xe buýt, metro, hoặc “đi chung” với đồng nghiệp.
• Nếu đi ô tô, duy trì tốc độ ổn định để tiết kiệm nhiên liệu.

4. Tái sử dụng và phân loại rác

Hơn 70% rác thải sinh hoạt Việt Nam được chôn lấp, đa phần chưa qua xử lý. Trong khi đó, 40% có thể tái chế hoặc tái sử dụng nếu được phân loại đúng cách. 1kg rác tái chế giúp tiết kiệm 1,5 kWh điện và 5 lít nước so với sản xuất mới.

Hãy bắt đầu đơn giản thông qua việc:

• Phân loại rác tại nhà thành: tái chế, hữu cơ, vô cơ.
• Tận dụng chai lọ thủy tinh, hộp cũ.
• Ủ rác hữu cơ thành phân compost.
• Tham gia các chương trình thu hồi bao bì (như ReForm Vietnam, PRO Vietnam).

5. Chọn thực phẩm thân thiện môi trường

Ngành nông nghiệp toàn cầu chiếm 26% phát thải khí nhà kính. Chọn sản phẩm hữu cơ, ăn theo mùa, hạn chế thịt đỏ giúp giảm áp lực lên đất, nước và khí hậu.

Tại Việt Nam:

• 1 bữa ăn ít thịt hơn giảm 30–40% phát thải CO₂.
• 1 kg thịt bò = 60 kg CO₂, trong khi 1 kg đậu = 2 kg CO₂.

Vậy bây giờ bạn cần:

• Tăng tỉ lệ hạt dinh dưỡng, rau xanh, đậu, nấm.
• Ưu tiên sản phẩm “Made in Vietnam” để giảm khí thải vận chuyển.
• Mua bao bì lớn, tránh túi nhỏ nhiều lớp.

Xem thêm: Hạt dinh dưỡng Oaky khác gì với các thương hiệu khác?

6. Trồng cây và tạo không gian xanh

Theo nghiên cứu của NASA, cây trồng trong nhà có thể giảm 30% bụi mịn và tăng độ ẩm không khí tự nhiên. Tại Hà Nội, chỉ cần trồng thêm 1 triệu cây đô thị, nhiệt độ trung bình có thể giảm 0,8-1,2 °C. Mỗi cây xanh hấp thụ trung bình 22 kg CO₂/năm, tương đương 100 km lái xe ô tô.

Cách đơn giản bạn có thể làm là:

• Trồng cây lọc khí như trầu bà, lan ý, lưỡi hổ.
• Biến ban công thành “vườn mini” trồng rau sạch.
• Dùng nước rửa gạo hoặc nước ủ rau để tưới cây (giảm lãng phí nước sạch).

7. Tận dụng thực phẩm và giảm rác hữu cơ

Việt Nam lãng phí 8,8 triệu tấn thực phẩm/năm, đủ nuôi 11 triệu người. Rác hữu cơ chiếm hơn 50% tổng lượng rác sinh hoạt. Giảm 1 kg rác hữu cơ = giảm 2,5 kg CO₂ từ quá trình phân hủy methane.

Cách sống xanh thực tế:

• Mua vừa đủ, nấu vừa đủ.
• Tận dụng phần dư: vỏ trái cây làm enzyme, xương hầm nước dùng.
• Dùng thùng ủ compost tại nhà.

Việt Nam trong bản đồ khí hậu toàn cầu: Đã vượt giới hạn 7/9

Theo báo cáo của IPCC (2023), Việt Nam đã vượt ngưỡng an toàn ở 7 lĩnh vực môi trường:

• Ô nhiễm không khí (PM2.5 vượt chuẩn WHO 4–5 lần)
• Suy giảm rừng tự nhiên (mất 120.000 ha trong 10 năm)
• Suy kiệt nước ngầm ở Đồng bằng sông Cửu Long
• Ô nhiễm nhựa đại dương
• Gia tăng nhiệt độ trung bình
• Đa dạng sinh học giảm mạnh (mất 10% loài đặc hữu)
• Phát thải nông nghiệp vượt mức trung bình khu vực

Nếu chúng ta đạt đến ngưỡng thứ 9, Trái Đất sẽ bước vào “vòng xoáy phản hồi” không thể đảo ngược. Không hành động bây giờ sẽ dẫn đến tương lai khắc nghiệt hơn: nắng nóng 45°C, xâm nhập mặn 100 km, và mất 30% năng suất nông nghiệp.

Sống xanh không phải là phong trào, mà là một chiến lược sống có ý nghĩa.  Không ai yêu cầu bạn phải “hoàn hảo”, nhưng bạn có thể bắt đầu từ những việc nhỏ như: Giảm 1 chai nhựa mỗi ngày, tắt đèn khi rời phòng, trồng thêm một cây,….  Mỗi việc nhỏ là một hạt giống. Khi hạt giống lan rộng, nó trở thành rừng. Một rừng của ý thức, trách nhiệm và hy vọng.